پرده اول: نویسنده این متن بیش از دو دهه است که در حوزه بهداشت سیستان و بلوچستان فعالیت میکند. از روستاهای پرخاک و بی برق چابهار گرفته تا گرمای عجیب و غریب نیکشهر تا زاهدان کلان شهر ولی ... خوب یادم می آید در نیمه های مرداد در جاده نیکشهر به بنت، به توصیه یکی از دوستان، سرعت ماشین را کم کردیم و شیشه را پایین دادیم تا سرم را از ماشین بیرون کنم. هنوز حس عمیق آن چند ثانیه پس از ۱۸ سال کاملا در خاطرم هست. در این سالها، بعید است به نانوایی سنگک رفته باشم و با دیدن تنور پر آتش آن، یاد جاده بنت نیفتم...
پرده دوم: همه ما اگر حداقل به چند مسافرت کوتاه مدت به اطراف و اکناف این سرزمین هم رفته باشیم، متوجه شده ایم که ایران ما هم خیلی بزرگ است و هم خیلی پرجمعیت، هفدهمین کشور دنیا از نظر مساحت و جمعیت. ایران از همه کشورهای اروپایی (بجز روسیه) و همه کشورهای خاورمیانه (بجز عربستان) بزرگتر و از همه کشورهای اروپایی و خاورمیانه(بجز مصر) پرجمعیت تر است. در کنار این، تنوع جغرافیایی، فرهنگی، مذهبی و ... شرایط را پیچیده تر نیز کرده است.
پرده سوم: جامعه ایرانی از نظر دریافت خدمات مختلف بسیار متفاوت است. از آموزش و بهداشت گرفته تا شرایط اقتصادی و دریافت مواد غذایی و هر مورد دیگری. در شرایطی که دریافت یک قطره یا قرص مکمل جهت برخی کودکان، تنها آپشن زندگی آنها محسوب می شود، هستند بانوانی که مراقبت های دوران بارداری خود را بصورت منظم در کلینیک های شهر پاریس دریافت میکنند. تفاوت از زمین تا آسمان، کمترین حد این فاصله است. در چنین شرایطی مفهوم عدالت در سلامت بسیار کلیدی و بنوعی پاشنه آشیل همه موضوعات بعدی است.
پرده چهارم: حدود چهار دهه از استقرار نظام شبکه و راه اندازی دانشگاههای علوم پزشکی در کشور میگذرد. میگویند در سال ۶۵، اولین کارگاه آموزشی توجیهی روسای دانشگاههای علوم پزشکی بمدت یک هفته و با حضور وزیر وقت و سایر مدیران در سراوان برگزار شده است تا ابلاغ خوردگان جدید متوجه بشوند که از فردا صبح شغل شان چیست. پس از آن، خانه های بهداشت بعنوان اولین سطح نظام سلامت با حضور بهورز در تمامی نقاط روستایی ایجاد شد و ارائه خدمات اولیه بهداشتی را آغاز کردند. نکته جالب اینکه، در حال حاضر موج کمبود بهورز در سراسر کشور، بدلیل بازنشسته شدن اغلب این نیروها بوجود آمده است. در این بین استان سیستان و بلوچستان قصه متفاوتی دارد. بدلایل مختلف و از جمله نبود حتی یک نفر تحصیل کرده در اغلب روستاها، هنوز خانه های بهداشت غیرفعال زیادی در بلوچستان وجود دارند. مناطق سیاری، یکی از مرسوم ترین واژه ها در این استان است‌. این یعنی عدم دریافت حداقل خدمات در بسیاری از نقاط روستایی. چیزی همانند دانش آموز بازمانده از تحصیل که در این شاخص هم متاسفانه استان، بالاترین رتبه را دارد.
پرده آخر: دانشگاه علوم پزشکی زاهدان بایستی حدود ۳۴۰ خانه بهداشت داشته باشد ولی حدود ۸۰ تای آن غیرفعال است. پس از سالها تلاش و پی گیری و آموزش با بالاترین ظرفیت در چهار آموزشگاه بهورزی، با اعلام نتیجه این دوره و ورود این عزیزان به آموزشگاه، برای اولین بار تمام خانه های بهداشت دانشگاه حداقل با یک بهورز فعال خواهند شد. معنی این جمله اینست که بالاخره بعد از چهل سال، ما نیز به خط شروع مسابقه رسیده ایم و در کنار بقیه خواهیم ایستاد. خطی که در هر برنامه ای مسابقه اش برگزار میشد، ما بصورت پیش فرض همیشه نفر آخر بودیم. هیچ کس هم بدلیل ش کاری نداشت.
با افتخار ورودمان را به این نقطه تاریخی تبریک میگوییم. حداقل خودمان برای خودمان یک نوشابه باز کنیم. برای بقیه شاید مهم نباشد، ولی برای مردمان این خطه از سرزمین مان مهم است.
اینکه بهورزی اعتبار ویژه ای ندارد و تمام هزینه های این دانش آموزان، از کمک‌ هزینه گرفته تا غذا و اسکان و ... بر عهده خودمان است عیبی ندارد، می ارزد.

۱۸ مرداد ۱۴۰۳، مهدی زنگنه بایگی. زاهدان