اجرای مراقبت های مستمر از سلامت مردم در شهرهای کوچک و کم جمعیت در قالب طرح پزشک خانواده گامی اثر بخش در جهت ارتقاء سطح سلامت جامعه محسوب می شود. این طرح پیش‌تر در روستاهای کشور و همچنین مناطق شهری استان های فارس و مازندران اجرا شده است. اجرای طرح پزشکی خانواده و نظام ارجاع در شهرهای کم جمعیت یکی از تصمیمات بزرگ وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی برای ایجاد تحول ساختاری در جهت انجام مراقبت مستمر از وضعیت سلامت مردم و توسعه بیش از پیش نظام شبکه محسوب می شود.

اجرای این طرح که نقشه مشخصی از تامین زیرساخت ها تا تغییر فرهنگ مراجعات مردم به نظام سلامت را طرح ریزی کرده است بنیانی نو در اصلاح نظام مراقبت واکنش گرا به سمت مراقبت های فعال و پیشگیرانه از طریق ارائه مراقبت های منظم و برنامه ریزی شده اولیه، مراقبت مستمر در طول زمان و بررسی وضعیت سلامت افراد، مدیریت ضرورت مراجعات به متخصص، تحلیل وضعیت سلامت جامعه و مواردی از این دست است.

از جمله مزایای مهم و ملموس اجرای این طرح برای مردم، دسترسی به پزشک و تیم پزشکی مشخصی است که در طول سالیان همراه آنان بوده و سابقه مشکلات مرتبط با سلامت خانواده را می داند این تیم به عنوان افرادی امین، می توانند در درمان موثر با توجه به سابقه افراد مفید و موثر باشند و پیگیری وضعیت سلامت افراد نیز بر همین اساس صورت پذیرد. در این مسیر هزینه های مراجعه غیر ضرور به بیمارستان های شهرهای بزرگ و یا پزشک متخصص حذف شده و مهمتر از همه احتمال ابتلاء افراد به بیماری های مزمن پیش از ابتلا نیز توسط این تیم تشخیص داده و برای پیشگیری از آن مراقبت های لازم صورت می پذیرد.

اما از آنجا که بنظر می رسد روند تدریجی اجرا در سطح کشور و بصورت پایلوت در استان های فارس و مازندران به سبب عدم اجرای کمپین های اطلاع رسانی گسترده و بدون استفاده از تمامی ظرفیت های آگاهی رسانی به مردم، نتوانسته اطلاعات لازم را به بهره برداران در خصوص مزایای ملموس اجرای طرح برساند در نتیجه آنها مجاب به ضرورت همکاری قابل توجه در اجرای آن نشده اند.

تجربه آموخته برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع و استقبال مردم و پزشکان از اجرای آن به خوبی نشان داد که اطلاع رسانی گسترده، اجرای کمپین های اطلاع رسانی و البته فراهم بودن زیرساخت های لازم برای اجرای کامل طرح می تواند در تغییر رویکرد مردم و استقبال از اجرای آن موثر باشد.

علاوه بر این مسائل، موضوع اختیاری شدن تشکیل پرونده سلامت و مراجعه به پزشک خانواده عامل بعدی عدم موفقیت نسبی اجرای آن در استان های پایلوت می باشد چرا که باز هم اختیار مراجعه مستقیم به متخصص و فوق تخصص حتی در بیمارستان ها با شخص بیمار بود و نظام ارجاع بر اساس ساختار تعریف شده رعایت نشد.

اما در مجموع از اجرای طرح در استان های برخوردار و متنعمی مانند فارس و مازندران که بگذریم در استان کمتر توسعه یافته سیستان و بلوچستان اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در شهرهای زیر 20 هزار نفر و تمام روستاها، اقدامی مهم، اثربخش و تحول آفرین است چرا که با اجرای آن در این استان که حدود50 درصد از جامعه آن روستانشین هستند می تواند نقش مهمی در تحقق عدالت در سلامت، کاهش هزینه ها، افزایش دسترسی مردم محلی و اقشار کم درآمد به تیم پزشکی، پیشگیری موثر از ابتلا به بیماری های واگیر و غیر واگیر و مانند آن داشته باشد.